5 رکن عزت نفس چیست؟
عزت نفس دارای 5 رکن اصلی است که در ادامه به انها می پردازیم؛
- رکن 1 ) ایمان به خداوند و انجام عمل صالح
- رکن 2 ) احساس رضایت از وضع روحی و جسمانی خود
- رکن 3 ) احساس پذیرش از طرف دیگران و دریافت احترام
- رکن 4 ) احساس مسئولیت در برابر خود و دیگران
- رکن 5 ) احساس شایستگی
مزایای عزت نفس بالا چیست؟
با عزتنفس سالم شما:
- در بیان نیازها و نظرات خود قاطع هستید.
- به توانایی خود در تصمیم گیری مطمئن هستید.
- قادر به ایجاد روابط ایمن و صادقانه هستید. و احتمال کمتری برای ماندن در روابط ناسالم برای شما وجود دارد.
- در انتظارات خود واقع بین باشید و کمتر از خود و دیگران انتقاد کنید.
- انعطاف پذیرتر و بهتر در برابر استرس و مشکلات می شوید.
عزتنفس تقریباً بر تمام جنبه های زندگی شما تأثیر می گذارد. عزت نفس بالا یعنی حفظ یک دید سالم و واقع گرایانه از خود همچنین شوق یادگیری و دوست داشتن و احترام به خودتان است با تمام عیوبی که دارید.
انواع عزت نفس در روانشناسی
3 نوع عزتنفس وجود دارد که در زیر به توضیح آنها می پردازیم؛
- عزت نفس پایین
- عزت نفس بالا
- عزت نفس متورم
عزت نفس پایین
افرادی که عزت نفس پایینی دارند، خود را پایین تر از حد متوسط می دانند. خود را باور ندارند، به توانایی های خود اعتماد ندارند و برای خود ارزشی قائل نیستند. عزتنفس پایین می تواند روی بسیاری از چیزها در زندگی فرد تأثیر بگذارد. برخی از اثرات عزتنفس پایین عبارتند از: روابط ضعیف، اعتیاد، افسردگی و اضطراب.
برخی از افراد با عزت نفس پایین درباره خود به صورت منفی صحبت می کنند، در حالی که برخی دیگر تلاش می کنند تا مطمئن شوند که دیگران از آنها راضی هستند. در هر صورت، این فقدان ارزش شخصی می تواند تأثیر منفی جدی بر زندگی و سلامتی فرد داشته باشد.
می توانید با شرکت در دوره عزت نفس محمد حسین رفاهی، باعث بهبود و تقویت عزت نفس خود شوید.
مثال هایی از عزت نفس پایین :
- توی جلسه نظرم را نمیگم، اینجوری احتمال اینکه بقیه با نظراتشون بهم فشار بیارن کمتره. چرا ریسک کنم؟
- مهمونی تولد دوستم دعوت شدم اما میترسم هدیه من بی ارزش ترین هدیه باشد پس نمیرم. چرا ریسک کنم؟
وقتی عزتنفس ما پایین باشد، در مقابل نظرات دیگران خیلی آسیب پذیر می شویم و مغز ما برای این که از خودش دفاع کند، گزینه اصلا ریسک نکن را فعال می کند. به این کار استراتژی محافظت از خود می گویند و کارهای عادی که هرکسی آنهارا انجام می دهد را به عنوان یک ریسک در نظر میگیریم.
افزایش عزت نفس می تواند ما را از استراتژی محافظت نجات دهد.
عزت نفس بالا
افرادی که عزتنفس بالایی دارند تمایل دارند خودشان را دوست داشته باشند و بپذیرند. آنها به خود و توانایی های خود ایمان دارند. این افراد، این اطمینان را دارند که هر چالشی که ممکن است پیش بیاید، می توانند از آن غلبه کنند. برخی از مزایای عزت نفس بالا عبارتند؛
- خودتان باشید بدون ترس از قضاوت شدن،
- آمادگی برای پذیرش چالش های جدید،
- عدم جستجوی همیشه برای تایید دیگران،
- آمادگی برای یادگیری چیزهای جدید همانطور که قبول دارید که نمی دانید.
- انتقاد پذیری بالا
افرادی که عزت نفس بالایی دارند، ابتکارات و احساسات خوشایند بیشتری دارند و افراد از بودن در کنارشان لذت بیشتری می برند.
در مورد افزایش اعتماد به نفس بیشتر بخوانید
عزت نفس افراطی (عزت نفس بیش از حد و افراطی)
افراد با عزتنفس افراطی تمایل دارند خود را بهتر از سایر افراد تصور کنند و همیشه آماده اند تا دیگران را دست کم بگیرند. این در واقع یک نوع بسیار منفی از عزت است زیرا از ایجاد روابط معنادار و سالم جلوگیری می کند. این افراد همیشه میخواهند جلوتر باشند و اغلب اوقات بدشان نمیآید که برای رسیدن به موفقیتی که میخواهند به مردم صدمه بزنند، فکر میکنند که باعث خوشحالی آنها میشود. اما حواسمان باشد که غرور را با عزتنفس اشتباه نگیریم. موارد تفاوت عزت نفس و غرور را اینجا بخوانید.
افراد با عزتنفس متورم توانایی گوش دادن به دیگران را ندارند. بلکه دائماً دیگران را سرزنش می کنند و آنها را کم ارزش می دانند و همچنین رفتاری خصمانه نسبت به دیگران اتخاذ می کنند. آنها همیشه برای پنهان کردن ناتوانی خود آماده لاف زدن هستند و ترس زیادی از طرد شدن و شکست دارند و به همین دلیل احساس نیاز به استتار می کنند. چنین افرادی می توانند تغییر کنند، اما باید با پذیرش داشتن عزت افراطی شروع شود. این افراد باید بدانند که انسان هایی هستند که مستعد شکست و اشتباه هستند.
خیلی از افراد فرق بین عزتنفس و اعتماد به نفس را نمی دانند، و این دو را با هم اشتباه می گیرند اما نمیدانند که موارد بسیاری در تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس نقش دارند.
تفاوت عزتنفس و اعتمادبهنفس
عزت نفس و اعتماد به نفس دو مفهوم متفاوت ولی مرتبط با هم هستند. عزت نفس به عنوان احساسی است که شخص نسبت به خود دارد و به این معناست که فرد ارزش خود را بالا میداند و به احساس امنیت و اعتماد به نفس داخلی دست مییابد. در حالی که اعتماد به نفس، به اعتقاداتی اشاره دارد که شخص درباره خودش و تواناییهای خود دارد و به این معناست که شخص به تواناییهای خود اعتماد دارد.
عزت نفس یک احساس عمیق و درونی است که از تجربههای زندگی، ارزیابی و نظریهپردازیهای شخص به دست میآید. شخص با داشتن عزت نفس، به خود احترام میگذارد و به احساس امنیت و رضایت شخصی دست مییابد. این احساس به شخص کمک میکند تا با شرایط سخت و چالشهای زندگی بهتر روبرو شود و با اطمینان و اعتماد به نفس بیشتری به زندگی پیش برود.
اعتماد به نفس، به شخص کمک میکند تا به تواناییهای خود اعتقاد داشته باشد و به خود اعتماد کند. شخص با داشتن اعتماد به نفس، به راحتی میتواند برای رسیدن به اهداف خود، تصمیمهای درست بگیرد و با چالشهایی که در راه میگیرد، به خوبی روبرو شود. بنابراین، اعتماد به نفس به شخص کمک میکند تا بهترین خود را نشان دهد و برای دستیابی به اهدافش تلاش کند.
در کل، عزت نفس و اعتماد به نفس دو مفهوم مرتبط با هم هستند، اما متفاوت هستند. عزت نفس بیشتر به احساس ارزش و احترام شخصی اشاره دارد، در حالی که اعتماد به نفس بیشتر به تواناییها و اعتقادات شخصی مربوط است. هر دوی این مفاهیم، برای داشتن زندگی بهتر و موفقیت در هر زمینهای، بسیار مهم هستند و باید به دوست داشتنهر دوی آنها و به دست آوردن آنها توسط شخص، توجه و تلاش زیادی صورت بگیرد.
عزت نفس در اسلام به چه معناست؟ عزت نفس چیست ؟
عزت به معنای لغتی خود، یعنی شکست ناپذیری. همچنین “عزیز” یکی از صفات بارز خداوند است که در قرآن 92 مرتبه ذکر شده است.
ولله العزّة و لرسوله و للمؤمنین
عزّت، مخصوص خدا و رسول او و مؤمنان است.
منافقون (63) آیة 8
این آیه بیانگر این است که عزت از صفات الهی است و مختص خداوند متعال است و افرادی که دارای این خصلت هستند، مظهری از صفات الهی می باشند.
اصطلاح عزت نفس برای انسان نیز در اسلام به معنای حفظ شخصیت و آبرو همچنین عدم کرنش و خمیدگی در برابر ستمگران که به نوعی شکست ناپذیری است، تعریف شده است.
من کان یرید العزّة فللّه العزّة جمیعاً
کسی که خواهان عزّت است (باید از خدا بخواهد؛ چرا که) تمام عزّت برای خدا است.
فاطر (35) آیة 10
بر پایه این آیه، اساس و شرط اصلی تحصیل عزّت، اعتقاد به خداوند متعال است. بنابراین، در کارها و برنامه های غیرخدایی، هیچ گونه عزّتی به دست نخواهد آمد.
عزت نفس در نهج البلاغه
از نظر حضرت علی (ع)، عزت نفس یعنی چه ؟ معنای بزرگواری و ارجمندی می دهد، و از خواری و شکست انسان جلوگیری می کند. بنابراین هرچه که خواری انسان را در پیش داشته باشد باعث ذلت و پایین اوردن عزت نفس انسانی می شود.
انتخاب حضرت علی (ع) از بین زندگی با ذلت و همچنین مرگ با عزت، همیشه مورد دوم یعنی مرگ با عزت بوده است ، زیرا جایگاه عزت در دین اسلام بسیار تاکید شده است. در اسلام به این نکته اشاره شده است که انسان با عزت هیچ گاه نباید درخواست ذلت باری از شخص دیگری داشته باشد. بلکه انسان باید تمام درخواست های خود را از خداوند متعال خواسته و نیز برای رسیدن به آنها در تلاش باشد.
منبع اصلی عزت فقط خداوند متعال است و هیچگاه شخص دیگری نمی تواند به صورت جدا و مستقل از قادر متعال، دارای عزت انسانی باشد. افراد می توانند در پرتو نور الهی و سپس حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) و مومنان، از این منبع استفاده کرده و عزتنفس خود را افزایش دهند.
نهج البلاغه کلمه ۳۸۱:
“لا شرف اعلى من الاسلام و لا عز اعز من التقوى” نه هیچ شرافتى برتر از شرف اسلام است و نه هیچ عزتى عزیزتر از پرهیزکارى است.
راه های افزایش عزت نفس
- باورهای منفی خود را شناسایی کرده و به چالش بکشید.
- نکات مثبت خود را شناسایی کنید.
- روابط مثبت ایجاد کنید و از روابط منفی اجتناب کنید.
- به خودتان استراحت بدهید.
- قاطع تر شوید و نه گفتن را یاد بگیرید.
- سلامت جسمانی خود را بهبود بخشید.
- چالش ها را بپذیرید.
حضرت علی (علیه السلام) در خطبه ۶۴ نهج البلاغه فرمودند:
“و کل عزیز غیره ذلیل و کل قوى غیره ضعیف” هر عزیزى غیر از ذات اقدس الهى ذلیل است و هر توانائى جز پروردگار جهان ضعیف و ناتوان است.
چگونه می توانید به فردی با عزت نفس پایین کمک کنید؟ عزت نفس چگونه بدست می آید؟
- درگیر مکالمات منفی نشوید یا آن را تشویق نکنید.
- به آنها بگویید دوستشان دارید و چرا.
- فعالانه چیزهای مثبت را با آنها در میان بگذارید
- خود مراقبتی را تشویق کنید.
- از آنها تعریف کنید و به آنها کمک کنید تا تعریف شما را بپذیرند.
- به آنها نگویید چه احساسی دارند.
چرا عزت نفس مهم است ؟
عزت نفس بر فرآیند تصمیم گیری، روابط، سلامت عاطفی و رفاه کلی شما همچنین بر انگیزه شما تأثیر می گذارد، زیرا افرادی که دید سالم و مثبتی نسبت به خود دارند، پتانسیل خود را درک می کنند و ممکن است برای مقابله با چالش های جدید الهام بگیرند.
امام صادق(ع) فرمود:
عزّ المؤمن إستغناؤه عن النّاس
عزّت مؤمن، بی نیازی او از مردم است.
عزت نفس منفی چیست؟
عزت نفس پایین، زمانی است که کسی در مورد اینکه چه کسی است و چه کاری می تواند انجام دهد، به خود اعتماد ندارد. آنها اغلب احساس بی کفایتی یا بی مهری می کنند. افرادی که با عزت پایین دست و پنجه نرم می کنند به طور مداوم از اشتباه کردن و ناامید کردن دیگران می ترسند.
مرز باریکی بین عزت نفس و تکبر وجود دارد، و گاهی موجب اشتباه افراد می شود. کسانی که متکبر هستند، این تکبر را با عزتنفس اشتباه می گیرند. بعضی اوقات نیز افراد، به اشتباه عزتنفس فردی را به عنوان تکبر آن فرد می پندارند.
شخصی به امام حسین(ع) عرض کرد: در تو تکبّر وجود دارد. آن حضرت در پاسخ فرمود: «بزرگی و کبریایی مخصوص ذات پاک خداست، ولی در من عزّت وجود دارد که خداوند می فرماید:
شخصی به امام حسن(ع) عرض کرد: در تو تکبر و بزرگ نمایی وجود دارد. آن حضرت پاسخ داد:
بل فیّ عزة
بلکه در من عزّت وجود دارد.
همان، ج 46، ص 106
چگونه عزت نفس را برای کودکان خود توضیح دهیم؟
به کودکان خود بگویید عزتنفس به این معناست که شما بیشتر در مورد خودتان احساس خوبی دارید. به آنها بگویید خودشان را بپذیرند، حتی زمانی که اشتباه می کنند.
کودکان دارای عزتنفس ویژگی های زیر را دارند؛
- به کاری که می توانند انجام دهند احساس غرور می کنند.
- چیزهای خوب خود را ببینند.
- خود را باور دارند، حتی زمانی که در ابتدا خوب عمل نمی کنند.
- احساس دوست داشتن و پذیرفته شدن می کنند.
چگونه می توان عزت نفس را حفظ کرد؟
- فهرستی از ویژگی های مثبت خود تهیه کنید.
- از افراد مهم بخواهید ویژگی های مثبت شما را توصیف کنند.
- اهداف و مقاصد شخصی معقول و قابل اندازه گیری را تعریف کنید.
- مقابله با انحرافات فکری و غیر اسلامی
امیرمؤمنان علی(ع) فرمود:
لاعزّ أعزّ من التّقوی؛
عزّتی عزیزتر از تقوا و پرهیزکاری نیست.
اهمیت قدم های کوچک در افزایش عزت نفس
خیلی بعید است که یک شبه از عزت ضعیف به عزتنفس خوب برسید.
در عوض، احتمالاً متوجه خواهید شد که در یک دوره زمانی، پیشرفتهای کوچکی داشته اید. نکته کلیدی این است که به جای زندگی روزمره، به صورت طولانی مدت نگاه کنید و روی تصویر بزرگ تمرکز کنید، نه بر جزئیات احساسی که در یک لحظه خاص داشته اید.
وقتی احساس خوبی دارید، یا کار خوبی انجام میدهید، آن را جشن بگیرید. اما اگر گهگاه به الگوهای منفی تفکر برمیگردید، خودتان را مورد ضرب و شتم قرار ندهید. فقط دوباره خودتان را جمع کنید و سعی کنید مثبت تر فکر کنید. در نهایت، این به یک عادت تبدیل خواهد شد و خواهید دید که عزتنفس شما بی سر و صدا بهتر شده است. در این مقاله سعی کردیم به تعریف عزت نفس و راه های افزایش آن بپردازیم. امیدواریم نهایت استفاده را برده باشید.