طرحواره محرومیت هیجانی (چرا کسی به احساسات من توجهی ندارد؟)

تصور کنید که هیچ انسانی به احساسات و عواطف شما توجه نمی‌کند. مسلماً در این شرایط فکر می‌کنید که برای دیگران مهم نیستید و سایه تنهایی و غم به سراغتان می‌آید. این نشانه‌ها دقیقاً شرح حال یکی از مراجعین من بود که در بسیاری از افراد جامعه نیز وجود دارد.

دوران کودکی به دلیل این که والدین او به احساساتش توجه نمی‌کردند و او را سرزنش می‌کردند در نتیجه اکنون نمی‌توانست آن‌ها را به‌درستی بروز دهد. او حتی نمی‌توانست هیجاناتش را تشخیص دهد. همین امر و صحبت در چند جلسه باعث شد تا احتمال دهم که طرحواره محرومیت هیجانی در او وجود دارد. تصمیم گرفتم در این مقاله از سایت محمد حسین رفاهی درباره یکی از انواع طرحواره به نام طرحواره محرومیت هیجانی برای تمامی افرادی که فکر می‌کنند درگیر آن هستند توضیح بدهم.

طرحواره محرومیت هیجانی

طرحواره محرومیت هیجانی یکی از اصلی‌ترین تله‌های زندگی است که به دنبال طرحواره معیارهای سختگیرانه می آید و در بین بسیاری از مردم از رایج‌ترین طرحواره‌ها به‌حساب می‌آید. افراد دارای این طرحواره همواره تلاش می‌کنند از بروز احساسات و هیجانات خود اجتناب کنند. زیرا می‌ترسند که به دلیل بروز آن‌ها آسیب ببینند.

در این طرحواره ی محرومیت هیجانی یک نوع خلأ یا پوچی درون فرد وجود دارد که دقیق نمی‌داند که آن چه چیزی است. معمولاً افراد مبتلا به این طرحواره یک حس غم و تنهایی را همواره با خود احساس می‌کنند. اگر از آن‌ها بپرسید که دلیل غم و اندوه درونی‌تان چیست متأسفانه پاسخی برای آن ندارند. زیرا واقعاً خودشان هم دلیل اصلی ایجاد چنین هیجاناتی را نمی‌دانند. در واقع به بیان ساده می‌توان گفت که آن‌ها هیجانات و احساسات خود را بروز نمی‌دهند.

اگر از بیرون شخصی به آن‌ها نگاه کند تصور می‌کند که بسیار قوی هستند. همچنین خودشان هم می‌خواهند که نشان دهند که بسیار قوی و بدون هیچ‌گونه آسیب‌پذیری هستند. اما واقعیت این است که آن‌ها نیز همانند انسان‌های دیگر دارای هیجانات مختلفی هستند. مشکل دقیقاً در چنین زمان‌هایی به وجود می‌آید. زیرا آن‌ها همانند دیگر انسان‌ها دچار شکست‌های مختلف می‌شوند اما از بروز هیجاناتشان خودداری می‌کنند. در نتیجه آسیب‌های بیشتری را به روان خود وارد می‌کنند.

طرحواره محرومیت هیجانی به انگلیسی

در انگلیسی طرحواره محرومیت هیجانی را با عنوان می‌شناسند. این طرحواره بازداری هیجانی را به‌اختصار با عنوان ED Schema صدا می‌زنند. معمولاً  افراد دارای ED Schema دیگر انتظار چندانی از دیگران ندارند. در واقع آن‌ها انتظار ندارند که دیگران به آن‌ها کمک کنند. برخی از افراد دارای طرح‌واره محرومیت هیجانی فکر می‌کنند هیچ‌کس دیگری از آن‌ها حمایت نمی‌کند.

بر اساس چنین تفکری معمولاً خودشان از دیگران حمایت عاطفی می‌کنند. در این دسته از افراد، طرحواره محرومیت هیجانی همراه با طرحواره ایثار دیده می‌شود.برخی از افرادی که تله زندگی محرومیت هیجانی در آن‌ها دیده می‌شود حتی در میان جمع نیز احساس تنهایی می‌کنند. از نظرشان دیگران آن‌ها را درک نمی‌کنند و نسبت به دیگران متفاوت هستند. در ادامه به نشانه‌های طرحواره محرومیت هیجانی اشاره می‌کنیم.

نشانه‌های طرحواره محرومیت هیجانی

طرحواره محرومیت هیجانی از جمله طرحواره‌هایی به‌حساب می‌آید که تشخیص آن اندکی دشوار است. زیرا فرد دارای این طرحواره معمولاً هیجانات خود را نشان نمی‌دهد. در واقع او احساس می‌کند که چیزی در زندگی‌اش کم است اما نمی‌داند آن چه چیزی است. همین امر فرایند تشخیص را مشکل کرده است. اگر در بین علائم زیر 5 مورد در شما دیده می‌شود احتمال دارد که این طرحواره در شما وجود داشته باشد. این نشانه‌ها به شرح زیر است.

• هیچ‌گاه حمایت عاطفی اطرافیان خود را نداشته‌اید.
• انتظار ندارید که نیازهای عاطفی‌تان در روابط تأمین شود.
• کسی را نداشته‌اید که برای مشاوره و راهنمایی به او تکیه کنید.
• احساسات یا نیازهای واقعی خودتان را متوجه نمی‌شوید.
• احساس می‌کنید چیزی در زندگی‌تان کم است اما نمی‌توانید متوجه شوید که چه چیزی وجود ندارد.
• به‌ندرت احساسات خود را به دیگران نشان می‌دهید.
• در دوران کودکی احساسات و عواطفتان از سوی اطرافیان چندان جدی گرفته نمی‌شد.
• احساس خاصی نسبت به هیچ‌کس ندارید.
• والدینتان طلاق عاطفی داشته‌اند.
• احساس افسردگی، غم و تنهایی دارید.
• احساس می‌کنید که موردتوجه و محبت دیگران به‌اندازه کافی قرار ندارید.
• می‌ترسید با ابراز احساسات خود، دیگران از آن‌ها سوءاستفاده کنند.
• به‌ندرت در مورد خود و احساساتتان با دیگران صحبت می‌کنید.

ریشه‌های تحولی طرحواره محرومیت هیجانی یا طرحواره بازداری هیجانی

شاید این جمله را زیاد شنیده باشید که بسیاری از اختلالات و مشکلات ریشه در دوران کودکی دارد. متأسفانه باید بگوییم این جمله درست است. به‌طورکلی ریشه طرحواره‌ها و مشکلات روانی به دوران کودکی بازمی‌گردد. این طرحواره‌ها در ذهن شکل می‌گیرد و مبنای بسیاری از رفتارها و  تفکرات ما می‌شود.

طرحواره های محرومیت هیجانی نیز از این قاعده مستثنی نیست. والدینی که به احساسات و عواطف کودکان خود توجه نمی‌کنند متأسفانه باعث می‌شوند تا بذر طرح‌واره محرومیت هیجانی در کودک شکل بگیرد. تحقیر و سرزنش احساسات کودکان باعث می‌شود تا به‌راحتی هیجانات او در درونش سرکوب شوند.

برخی از والدین تصور می‌کنند که با خریدن هر نوع اسباب‌بازی و هر چه که کودک می خواهد دارند به او لطف و محبت می‌کنند اما باید بدانند که کودک بیشتر از مادیات به محبت نیاز دارد. بیشتر از هر چیزی او نیاز دارد تا احساسات و عواطفش از سمت والدین جدی گرفته شود. اگر ترسیده است به او نگویید که نباید بترسد و او را مسخره نکنید.

با این کار فقط به کودک خود استرس می‌دهید و او مجبور می‌شود تا در موارد دیگر احساسات خود را سرکوب کند. به همین راحتی در آینده آسیب‌های فراوانی می‌تواند به سمت کودک هجوم بیاورند. تمامی این عوامل سبب می‌شود تا بین خودشان و دیگران دیوار بلندی را بکشند. دیواری که به احساسات آن‌ها اجازه بروز نمی‌دهد.

ما امروزه می‌دانیم که ارتباط داشتن و بروز هیجانات از ملزومات یک شخصیت سالم است. بدون داشتن ارتباط مناسب و بروز عواطف خود نمی‌توانیم رابطه سالمی با همسر خود داشته باشیم. نبود فرایند ازدواج و روابط کاری افراد را می‌تواند با آسیب‌های فراوانی مواجه کند. در نتیجه باید برای درمان طرحواره محرومیت هیجانی اقدامات جدی صورت بگیرد.

تست طرحواره محرومیت هیجانی

برای این که متوجه شوید که طرحواره محرومیت هیجانی در شما وجود دارد یا نه به سؤالاتی که در ادامه مطرح می‌شود طبق الگوی زیر پاسخ دهید.

پایان زمان

انواع محرومیت هیجانی

محرومیت هیجانی می‌تواند در انواع مختلفی از جمله محرومیت عشق و علاقه، محرومیت پذیرش، محرومیت امنیت و محرومیت توجه ایجاد شود.

– محرومیت عشق و علاقه: در این نوع محرومیت، فرد دچار احساس نبودن عشق و علاقه واقعی است. این نوع محرومیت ممکن است به دلیل عدم داشتن شخص مهمی در زندگی، از دست دادن عشق ورزیده، تجربه رفتارهای ناعادلانه و خشن و یا تجربه بیماری و مشکلات جسمی ایجاد شود.

– محرومیت پذیرش: در این نوع محرومیت، فرد دچار احساس نبودن پذیرفته شدن و قبولی در جامعه است. این مشکل ممکن است به دلیل تجربه ناراحت کننده از سوی دیگران، فرار از خانواده، یا عدم توانایی در ایجاد روابط اجتماعی موفق باشد.

– محرومیت امنیت: در این نوع محرومیت، فرد دچار احساس نبودن امنیت است. این مشکل ممکن است به دلیل تجربه خشونت خانگی، تجربه سوء استفاده جنسی، بیماری، فقر و بیکاری ایجاد شود.

– محرومیت توجه: در این نوع محرومیت، فرد دچار احساس نبودن توجه و مراقبت است. این مشکل ممکن است به دلیل نبود پدر و مادر، پدر و مادر بی توجه یا ناپایدار، یا تجربه نادرست از رفتارهای والدین ایجاد شود.

هریک از این انواع محرومیت هیجانی ممکن است تأثیراتی روانی و اجتماعی مختلفی بر روی فرد داشته باشد و به درمان احتیاج داشته باشد.

علائم قابل توجه در روابط عاشقانه تله محرومیت هیجانی

در روابط عاشقانه، محرومیت هیجانی می‌تواند با تأثیرات شدیدی بر رابطه فرد با شریک عاطفی‌اش همراه باشد. برخی از علائم قابل توجه در روابط عاشقانه که ممکن است نشان‌دهنده تله محرومیت هیجانی باشند عبارت‌اند از:

1. ناتوانی در برقراری رابطه عاطفی: فرد ممکن است نتواند رابطه عاطفی سالمی با شریک خود برقرار کند و به دلیل محرومیت هیجانی، به سمت شریک خود کناره‌گیری کند.

2. رویارویی با ترس‌های پنهان: فرد ممکن است به دلیل محرومیت هیجانی، به ترس‌های پنهانی مانند ترس از رد شدن، ترس از رابطه‌های ناموفق و یا ترس از نابودی رابطه، برخورد کند.

3. نارضایتی مداوم: فرد ممکن است به دلیل محرومیت هیجانی، همیشه نارضایتی و احساس خالی بودن داشته باشد و هیچ‌گاه از رابطه خود راضی نباشد.

4. وابستگی بیش از حد: فرد ممکن است به دلیل محرومیت هیجانی، به شریک خود وابستگی بسیار زیادی داشته باشد و به‌طور مداوم از او تقاضاهای بیش از حدی داشته باشد.

5. رفتارهای نقض حریم شخصی: فرد ممکن است به دلیل محرومیت هیجانی، به شریک خود رعایت حریم شخصی نکند و به‌طور مداوم از او بخواهد تمام وقایع زندگی‌اش را با او به اشتراک بگذارد.

6. ناتوانی در ایجاد روابط سالم: فرد ممکن است به دلیل تجربیات ناموفق در روابط قبلی، نتواند رابطه سالمی با شریک خود برقرار کند و همیشه به دنبال نشانه‌هایی از تله محرومیت هیجانی در شریک خود باشد.

در صورت تجربه هریک از این علائم در رابطه عاطفی خود، بهتر است به مشاوره روانشناسی مراجعه کنید تا درمانی مناسب در این زمینه ارائه شود.

پرسشنامه طرحواره محرومیت هیجانی یانگ

پرسش‌نامه جفری یانگ از اصلی‌ترین تست‌هایی است که در جهت سنجش طرح‌واره‌های مختلف به کار می‌رود. این تست دارای 115 سؤال است که هرکدام از سؤالات به دلیل سنجش یک طرحواره خاص طراحی شده است. طرحواره محرومیت هیجانی نیز یکی از انواع تله‌های زندگی است که در نهایت با تفسیر پرسش‌نامه جفری یانگ می‌توان از وجود آن مطلع شوید.

درمان طرحواره محرومیت هیجانی

همانند دیگر طرحواره‌ها توصیه اول ما این است که به درمانگران معتبر مراجعه کنید. مواجهه با آسیب‌ها و شناخت علت طرح‌واره‌ها نیازمند کمک کسی است که بتواند شما را به‌صورت مؤثر به سمت خاطرات کودکی سوق دهد. همچنین نیازمند است پس از شناخت طرحواره ها، با ارائه راهکارهای مناسب کمک کند تا بتوانید از دایره امن خود بیرون‌آمده و نسبت به تله زندگی بینش کافی را به دست آورید.

اما ممکن است به هر دلیلی شما نخواهید به روان‌شناس مراجعه کنید. اگرچه روش‌های دیگر همانند مراجعه به روان‌شناس کارآمدی ندارد اما در موارد متعددی می‌تواند موجب رشد و پیشرفت شما شود. مسئله مهم این است که بدانید کمک خواستن از دیگران و بروز احساسات اصلاً باعث نمی‌شود که شکست بخورید یا ضعیف قلمداد شوید.

شما باید به فکر خودتان نیز باشید. عدم بروز احساسات در نهایت به خودتان آسیب می‌زند. واقعیت این است که در مواردی ممکن است که شما با بروز هیجانات و احساسات خود شکست نیز بخورید. اما این شکست‌ها در نهایت باعث می‌شود تا ترس شما کمتر بشود. اگرچه باید ذکر کنیم که صحبت‌کردن نسبت به این اتفاق بسیار راحت است اما در عمل کار سختی است که هیجان خود را بروز بدهید. مهم‌ترین مسئله این است که در این زمینه استمرار به خرج دهید.

چرا افراد تله محرومیت هیجانی پرتوقع هستند؟

افرادی که به تله محرومیت هیجانی دچار هستند، معمولاً احساس ناامنی و نااطمینان درباره رابطه عاطفی خود دارند. این احساس ناامنی ممکن است به دلیل تجربیات ناموفق در روابط گذشته یا به دلیل مشکلات ذاتی شخصیتی باشد. به همین دلیل، آنها به دنبال اثبات عشق و علاقه شریک خود و صحت رابطه خود هستند و به طور مداوم به دنبال تأیید و تأییدیه‌هایی از شریک خود هستند.

بنابراین، این افراد معمولاً پرتوقع هستند و از شریک خود انتظارات بسیار بالایی دارند. آنها به دنبال توجه، عشق، قبولی و امنیت در رابطه خود هستند و اگر این انتظارات برآورده نشوند، احساس نارضایتی و ناامیدی می‌کنند. به دلیل این نگرش پرتوقع، آنها ممکن است از شریک خود درخواست‌های بیش از حدی داشته باشند و در برخی موارد حتی به شریک خود فشار بیشتری بیاورند تا به انتظاراتشان پاسخ دهد.

به طور کلی، تله محرومیت هیجانی می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود و افرادی که به این مشکل دچار هستند، به دلیل احساس ناامنی و نااطمینان خود پرتوقع هستند و به دنبال تأییدیه‌ها و اثبات عشق و علاقه شریک خود هستند.

طرحواره محرومیت هیجانی یا بازداری هیجانی در زندگی

طرحواره محرومیت هیجانی از جمله طرحواره‌هایی محسوب می‌شود که تشخیص آن بسیار مشکل است. زیرا در این نوع از طرحواره، فرد از ابراز هیجانات و احساسات خود معمولاً خودداری می‌کند. احساس غم، قوی نشان‌دادن خود، عدم درخواست کمک از دیگران، عدم بروز احساسات و دیگر موارد از جمله علائم این تله زندگی به شمار می‌روند. همانند دیگر طرحواره‌ها، طرحواره بازداری هیجانی نیز ریشه در دوران کودکی دارد که با مراجعه به روان‌شناسان می‌توانید برای درمان آن اقدامات مناسب را انجام دهید.