طرحواره استحقاق و بزرگ منشی (همیشه دوست دارم بهترین ها مال من باشد!!)

طرحواره استحقاق: شاید در اطرافیان شما هم شخصی باشد که تصور می‌کند باید بهترین موقعیت‌ها، شرایط، اتفاقات و … برای آن‌ها اتفاق بیفتد. شاید ابتدا تصور شود که داشتن چنین حسی وجود اعتماد به‌ نفس بالا را می‌رساند اما باید بگوییم این تصور غلط است. هر چیزی که بیش از حد طبیعی اتفاق بیفتد می‌تواند انسان را از حالت تعادل خارج کرده و آسیب‌هایی را برای وی در پی داشته باشد.

درباره خواستن بهترین‌ها برای خود نیز چنین قانونی صادق است. معمولاً در روان‌شناسی ما احتمال می‌دهیم که خواستن افراطی تمامی ویژگی‌ها برای خود ناشی از طرحواره استحقاق است. با سایت محمد حسین رفاهی همراه باشید تا بیشتر با این طرحواره آشنا شوید. همچنین پیشنهاد میکنیم انواع طرحواره ها را بشناسید.

طرحواره استحقاق

برای تعریف طرحواره استحقاق بهتر است شرایط فردی را تعریف کنیم که دارای این تله زندگی است. کسی که طرحواره استحقاق و بزرگ‌منشی دارد تمایل و تلاش افراطی برای موفق شدن دارد. او تمام تلاش خود را می‌کند تا منصب و مقام بالایی را به دست آورد. تلاش افراطی به حدی در این فرد وجود دارد که تمایلات و خواسته‌های دیگران را نادیده می‌گیرد. به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که او فقط به خودش می‌اندیشد و هیچ توجهی به دیگران ندارد.

خودخواهی و خودبینی فرد دارای تله بزرگ‌منشی به شکلی است که اطرافیان به‌شدت نسبت به چنین فردی احساس ناخشنودی دارند. تصور چنین فردی بر این مبنا پایه‌گذاری شده است که چون انسانی با توانایی بالا است در نتیجه استحقاق این را دارد که دیگران احترام و امتیاز فراوانی را برای او در نظر بگیرند.

تعریف بیش از اندازه از خود یکی از نشانه‌هایی است که در این افراد وجود دارد. ممکن است حتی برای بالابردن جایگاه خود دیگران را تحقیر کند. به سبب این که چندان در قیدوبند قوانین نیست در نتیجه بیشتر درگیری‌های مختلفی در محل کار خود با دیگران دارد. در ادامه به نشانه‌های افراد دارای طرحواره بزرگ‌ منشی اشاره می‌کنیم. اما ابتدا ببینیم که چگونه به اهدافی که مستحقش هستیم برسیم؟

اهداف زندگی دقیقا چیست؟ به بیان ساده، آنها چیزهایی هستند که دوست دارید در زندگی خود به انجام برسانید. اهداف زندگی چیزهای بزرگی هستند که باید برای آنها کار کرد و به آنها رسید. اگر بتوانیم اهداف خود را به خوبی مشخص کنیم، دیگر دچار طرحواره استحقاق نمی شویم که بیش از حد برای هدفی بزرگ تلاش کنیم.

  دوره آموزش هدف گذاری در زندگی  

نشانه‌های طرحواره استحقاق

فرد دارای تله استحقاق علائم زیر را دارند.

• نه شنیدن برایش سخت است.
• قوانین جامعه از نکاتی است که تمایل دارد تا برخی اوقات آن را رعایت نکند. تأمین نیازهایش بر قوانین ارجحیت دارد.
• خود و نیازهایش را نسبت به دیگران متفاوت می‌داند.
• اعتراف به‌اشتباه و عذرخواهی از سخت‌ترین کارها برای اوست.
• تصور می‌کند نسبت به دیگران برتر است.
• اگر بخواهید اطرافیان فرد دارای تله استحقاق او را توصیف کنند بدون شک به خودشیفتگی و خودخواه بودن او اشاره می‌کنند.
• باید نیاز و خواسته خودش در اولویت باشد. در واقع هرچه زودتر خودش و دیگران باید خواسته او را اجابت کنند.
• درک کردن دیگران برایش سخت است.

 ریشه‌های شکل‌گیری طرحواره استحقاق

ریشه‌های شکل‌گیری طرحواره استحقاق می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

۱. تجربیات فردی از دوران کودکی، به عنوان مثال تجربه از دیدن کودکانی که دچار بی‌پناهی و نابرابری هستند.

۲. فرهنگ، مذهب و اعتقادات فردی که به فرد کمک می‌کند تا پیامدهای فرهنگی خود را درک کند.

۳. تجربیات زندگی و تجربه از نابرابری‌های اجتماعی، به عنوان مثال شاهد بی‌حقیقتی در توزیع منابع در جامعه.

۴. ارتباطات اجتماعی با دیگران و واکنش‌هایی که در این روابط تجربه می‌کند.

۵. تجربه از احساس عدالت و نابرابری در ارائه فرصت‌ها و امکانات برای افراد.

۶. نوع فعالیت و شغلی که فرد انجام می‌دهد و نسبت و نوع دسترسی به منابع و فرصت‌های مختلف.

۷. تجربه از نابرابری جنسیتی و نژادی.

۸. تجربیات از سیاست‌ها و سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی در جامعه.

۹. شرایط اقتصادی و اجتماعی فرد و خانواده‌اش.

۱۰. شخصیت و ارگانیسم شخصی فرد که باعث می‌شود که فرد به یک شیوه خاص تفکر کند و به مسائل رویکردی خاص داشته باشد.

انواع طرحواره استحقاق و بزرگ منشی

به‌طورکلی در افراد مختلف طرحواره استحقاق و بزرگ‌منشی به سه شکل مختلف دیده می‌شود. این سه نوع به شرح زیر است.

1. طرحواره استحقاق و بزرگ‌منشی وابسته

افرادی دارای این نوع از تله استحقاق انتظار دارند که دیگران تمامی یا بیشتر کارهای آن‌ها را انجام دهند. در واقع اگر آن‌ها را مشاهده کنید به شکلی تعمدی یا ناهشیار خودشان را فردی نشان می‌دهند که نمی‌تواند هیچ فعالیتی را انجام دهد. به همین شکل دیگران را مجاب می‌کند تا مسئولیت‌ها و فعالیت‌های مربوط به آن‌ها را انجام دهد.

نکته حائز اهمیت این است که اگر دیگران کارهای آن‌ها را انجام دهند به‌هیچ‌عنوان این‌گونه نمی‌اندیشند که در حال لطف و محبت هستند. عقیده دارند که انجام کارهایشان ناشی از لطف و محبت نیست بلکه وظیفه دیگران است که کارهای آنان را انجام دهند.

2. طرحواره استحقاق و بزرگ‌منشی خودشیفته

شاید افرادی را دیده باشید که بدون هیچ‌گونه توجهی به شرایط دیگران حرف و احساسات خود را می‌زنند. این افراد اصلاً فکر نمی‌کنند که ممکن است این حرف دلی را بشکند یا دیگران را ناراحت کند. اگر چنین فردی در اطراف شما وجود دارد باید بگوییم که وی به‌احتمال زیاد دچار طرح‌واره استحقاق تکانشگری یا خودشیفته است. معمولاً این نوع از طرح‌واره را با عنوان طرحواره استحقاق شکننده نیز می‌شناسند.

البته باید بگوییم که اگر فردی چنین رفتاری را یک یا دو بار انجام داد نمی‌توان سریعاً برچسب طرح‌واره استحقاق را به او زد. این رفتار باید به‌صورت افراطی و به‌دفعات زیادی رخ دهد تا بتوان استنباط کرد که فردی دارای این نوع از تله بزرگ‌منشی است. این افراد در مواقعی ممکن است عصبانی شده و با دیگران دچار درگیری‌های فیزیکی شوند.

متأسفانه این افراد چندان آدم‌های صبوری نیستند. رسیدن به اهداف نیازمند داشتن صبر است تا در آینده به آن‌ها دست پیدا کرد. در افراد دارای این تله ویژگی صبر وجود ندارد. طرحواره استحقاق تکانشگری باعث می‌شود این افراد فقط به فکر نتایج فوری و لحظه‌ای باشند.

3. طرحواره استحقاق و بزرگ‌منشی کنترل‌گر

در این نوع از طرحواره استحقاق افراد به‌شدت انتظار بالایی از دیگران دارند. در واقع فرد دارای این نوع از طرح‌واره انتظار دارد تا دیگران مطابق با آن چیزی که خودشان می‌خواهند عمل کنند. این افراد در صورت عدم تحقق نیازهایشان به‌شدت ناراحت می‌شوند.توجه افراطی به نیازها و خواسته‌های خود موجب می‌شود تا هیچ توجهی به قوانین و اصول نداشته باشند.

از نظر آن‌ها تنها یک چیز اهمیت دارد و آن هم خواسته‌های خودشان است. در همین راستا به‌راحتی از نیازهای دیگران عبور می‌کنند. البته این ویژگی برخی اوقات باعث می‌شود افراد مطیع شیفته طرز فکر آن‌ها شوند. در نهایت آسیب‌های جبران‌ناپذیری به روح و روان افراد مطیع نیز وارد می‌شود.

تست طرحواره استحقاق

پایان زمان

ویژگی های افراد دارای تله استحقاق در روانشناسی

تله استحقاق به مفهوم ادعای برابری در دسترسی به منابع و فرصت‌ها بدون توجه به شرایط واقعی افراد است. به عبارت دیگر، افراد دارای تله استحقاق، به دنبال بهره‌مندی از منابع و فرصت‌های اجتماعی بدون توجه به تلاش و زحمتی که برای این کسب این منابع صرف می‌شود، هستند. در روانشناسی، ویژگی‌های افراد دارای تله استحقاق عبارتند از:

1. ادعای برابری بدون توجه به شرایط واقعی: این افراد به دنبال بهره‌مندی از منابع و فرصت‌های اجتماعی بدون توجه به شرایط واقعی افراد هستند و اعتقاد دارند که برای دستیابی به همه این منابع نیازی به تلاش و زحمت نیست.

2. فرار از مسئولیت: این افراد به دنبال فرار از مسئولیت هستند و عمدتاً به دنبال بهره‌مندی از منابع و فرصت‌ها هستند بدون اینکه بخواهند به جامعه خدمتی ارائه دهند.

3. عدم توجه به نیازهای دیگران: افراد دارای تله استحقاق، به نیازهای دیگران توجه نمی‌کنند و تنها به دنبال بهره‌مندی از منابع هستند.

4. تمایل به استفاده از دیگران: این افراد تمایل دارند از دیگران به عنوان وسیله برای رسیدن به هدف خود استفاده کنند.

5. انگیزه‌ای برای تلاش و پیشرفت ندارند: این افراد تمایلی به تلاش و پیشرفت ندارند و عمدتاً به دنبال بهره‌مندی از منابع و فرصت‌های به دست آمده هستند بدون اینکه بخواهند به شکلی به جامعه بازگردند.

درمان طرحواره استحقاق

برای درمان هر نوع طرحواره ای ابتدا نیاز است تا به این درک رسید که تله‌های زندگی می‌توانند آسیب‌زننده باشند. در نتیجه یک عدم نارضایتی لازم است تا شخص متوجه شود که طرح‌واره استحقاق صدمه‌های جبران‌ناپذیری را به روح و روان انسان وارد می‌کند. همین امر سبب می‌شود تا برای شناخت عوامل و نشانه‌های آن پیش‌قدم شوند.

برای غلبه بر تله استحقاق، می‌توانید این راهکارها را دنبال کنید:

1. توجه به واقعیت‌ها: برای غلبه بر تله استحقاق، باید به واقعیت‌ها توجه کنید و درک کنید که دستیابی به منابع و فرصت‌ها نیازمند تلاش و زحمت است.

2. توسعه مهارت‌ها: برای دستیابی به منابع و فرصت‌های موجود در محیط کاری، باید مهارت‌های لازم را توسعه دهید و به کار خود تعهد کنید.

3. احترام به شرایط دیگران: باید به شرایط دیگران توجه کنید و به دنبال بهره‌مندی از منابع و فرصت‌ها نباشید بدون اینکه به نیازها و حقوق دیگران توجه کنید.

4. تلاش برای بهبود کارایی: برای دستیابی به منابع و فرصت‌های موجود در محیط کاری، باید به بهبود کارایی خود تلاش کنید و به جای به دنبال فرصت‌های بهتر بودن، به بهبود وضعیت کاری خود بپردازید.

5. توجه به ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی: برای غلبه بر تله استحقاق، باید به ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی کاری توجه کنید و به دنبال بهره‌مندی از منابع و فرصت‌های موجود در محیط کاری نباشید بدون اینکه به این ارزش‌ها توجه کنید.

6. تعهد به کار: باید تعهدی نسبت به کاری که انجام می‌دهید داشته باشید و وفاداری به آن کار را به خود الزامی بدانید.

7. خودشناسی: برای غلبه بر تله استحقاق، باید به خودشناسی پرداخته و خود را بهبود دهید تا بتوانید به بهترین نحو ممکن از منابع و فرصت‌های موجود در محیط کاری بهره‌مند شوید.

اگرچه این موضوع اندکی برای افراد دارای طرح‌واره بزرگ‌منشی سخت است اما امکان شناخت و قدم به‌سوی درمان وجود دارد. توصیه ما این است که به دلیل عدم شناخت کافی نسبت به وجود خود حتماً به روان‌شناس مراجعه شود. زیرا مشاورین و روان‌شناسان ماهر با دریچه‌ای جدید نسبت به وقایع و اتفاقات نگاه می‌کنند. همین باعث می‌شود تا به شما کمک کنند گام‌های مثبتی برای بیرون آمدن از دایره طرح‌واره استحقاق بردارید.

آیا این ویژگی در محیط کاری نیز مشاهده می‌شود؟

بله، ویژگی‌های افراد دارای تله استحقاق در محیط کاری نیز مشاهده می‌شود. این افراد ممکن است به دنبال بهره‌برداری از منابع و فرصت‌های موجود در محیط کاری باشند، بدون اینکه به ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی کاری توجه کنند. در محیط کاری، ویژگی‌های افراد دارای تله استحقاق عبارتند از:

1. تلاش نکردن برای بهبود کارایی: این افراد تلاشی برای بهبود کارایی خود نمی‌کنند و به جای آن به دنبال فرصت‌ها و منابعی هستند که به آنها کمک کنند بهبود کارایی خود را به دست آورند.

2. عدم توجه به ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی: این افراد به ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی کاری توجه نمی‌کنند و به دنبال بهره‌مندی از منابع و فرصت‌هایی هستند که به آنها کمک کنند در کار خود بیشتر موفق شوند.

3. تلاش برای بهره‌برداری از منابع و فرصت‌ها بدون توجه به شرایط دیگران: این افراد به دنبال بهره‌برداری از منابع و فرصت‌های موجود در محیط کاری هستند، بدون در نظر گرفتن شرایط و نیازهای دیگران.

4. نداشتن تعهد به کار: افراد دارای تله استحقاق، تعهدی نسبت به کاری که انجام می‌دهند ندارند و ممکن است به دنبال فرصت‌های بهتری باشند بدون اینکه به تعهد و وفاداری به کاری که در حال انجام آن هستند توجه کنند.

5. تمایل به استفاده از دیگران: این افراد تمایل دارند از دیگران به عنوان وسیله‌ای برای رسیدن به هدف خود استفاده کنند، بدون اینکه به نیازها و حقوق دیگران توجه کنند.

نتیجه گیری؛ زندگی با طرحواره استحقاق

طرحواره استحقاق از جمله تله‌های زندگی است که طی آن افراد تصور می‌کنند باید نیازها و خواسته‌هایشان حتماً تحقق پیدا کند. آن‌ها توجهی به نیازها و احساسات دیگران ندارند و فقط خواسته‌های خودشان برایشان مهم است. آن‌ها تلاش بسیار زیادی دارند تا اهداف و مقاصد خودشان تحقق یابد. اصولاً افراد دارای طرح‌واره استحقاق به سه دسته کنترل‌گر، خودشیفته و وابسته تقسیم می‌شوند. به جهت درمان تله بزرگ‌ منشی، مراجعت به روان‌شناس بهترین گزینه برای درمان است.