طرحواره خویشتن‌ داری ناکافی (چرا اغلب از تصمیماتم منصرف می شوم؟)

دو جلسه پیش بود که امیر در جلسه درمان با اشتیاق فراوان از اهدافش برای درس‌خواندن در ارشد می‌گفت. او دقیقاً یک روز پس از تصمیم‌گیری برای ادامه تحصیل در رشته حقوق، به کتاب‌فروشی رفته و تمامی کتب مربوط به این درس را خریداری کرد. در جلسه درمان نیز مدام از خیال‌پردازی‌ها و هیجاناتش بابت وکیل شدن سخن می‌گفت.

امروز اما در جلسه درمان گفت که از تصمیمش منصرف شده است. مواردی از این نوع تصمیم‌گیری‌ها در زندگی امیر نشان می‌داد که طرحواره خویشتن داری ناکافی اصلی‌ترین طرحواره‌ای است که در زندگی او وجود دارد. همین امر باعث شد تا در سایت محمد حسین رفاهی بخواهم به جهت آشنایی بیشتر شما عزیزان، درباره این تله زندگی بنویسم.

طرحواره خویشتن داری/خودانضباطی ناکافی

بهتر است با نشانه‌های طرحواره خویشتن داری ناکافی آشنا شوید تا بتوانید بهتر افراد دارای این طرحواره را بشناسید. فرد دارای طرحواره خویشتن داری ناکافی به‌سرعت از یک ایده و تصمیم به ایده یا تصمیم دیگر می‌پرد. در واقع ابتدا پس از گرفتن یک تصمیم بسیار هیجان‌زده می‌شود. پس از انجام آن کار به‌سرعت زده شده و از انجام ادامه آن صرف‌نظر می‌کند.

حفظ تمرکز برای چنین افرادی بسیار دشوار است. همین عامل سبب شده تا کارهای خود را مدام به تعویق بیندازد. در نهایت می‌توان گفت که فرد مبتلا به تله خویشتن‌داری ناکافی احساساتی از قبیل بی‌قراری و کسالت، خودتخریبی، بی‌کفایتی، شرمساری، افسردگی و طغیان‌های عاطفی را تجربه می‌کند. این افراد در پیگیری برنامه‌ها و اهدافشان با مشکل مواجه هستند.

این افراد معمولاً در گرفتن یک تصمیم بسیار سریع عمل می‌کنند. سریع تصمیم گرفتن بدون سنجش و بررسی کافی باعث می‌شود تا در اکثر اوقات از تصمیم گرفته شده پشیمان شوند. چنین وقایعی موجب می‌شود تا زندگی آن‌ها آشفته شود. متأسفانه وجود این طرح‌واره باعث می‌شود تا افراد توانایی محدودی برای تحمل احساساتی از قبیل ناراحتی، استرس و اضطراب را داشته باشند.

در واقع به‌جای مواجه شدن و پذیرش چنین احساساتی به‌سرعت سعی می‌کنند تا از آن دور شوند. در موارد افراطی تر این افراد برای اجتناب از ناراحتی و اضطراب ممکن است به رفتارهای پرخطر مانند اعتیاد و مصرف الکل روی بیاورند. نشانه‌های ذکر شده  در نهایت باعث می‌شود تا آسیب‌های گوناگونی در مسائل عاطفی، کاری، روابط بین‌فردی و … ایجاد شود.

طرحواره خویشتن داری ناکافی به انگلیسی

فارغ از دلایل روانی، معمولاً برخی از مطالعات علوم اعصاب نشان می‌دهد که آسیب یا مسائل ژنتیکی مربوط به مرکز کنترل اجرایی در قشر پیش پیشانی مغز موجب ایجاد چنین طرحواره ای می‌شود.

این بخش از مغز مسئول مدیریت احساسات، نظم و انضباط خود، پیگیری برنامه‌ها و خودکنترلی است. در نتیجه آسیب به آن باعث می‌شود تا فرد در داشتن ویژگی‌های مانند خود انضباطی یا مدیریت صحیح احساسات با مشکل مواجه شود.

نشانه‌های طرحواره خویشتن داری ناکافی

در صورت داشتن 5 نشانه از میان علائم زیر می‌توان احتمال داد که یک فرد، دارای طرحواره خویشتن داری ناکافی است. البته به‌منظور بررسی دقیق‌تر بهتر است که تشخیص نهایی در جلسات درمان داده شود. به‌طورکلی این نشانه‌ها به شرح زیر است.

• خیلی سخت است که به یک برنامه یا هدف پایبند باشم.
• به‌راحتی و خیلی زود حوصله‌ام سر می‌رود و حواسم پرت می‌شود.
• اغلب اوقات احساس بی‌قراری و آشفتگی دارم.
• تحمل احساسات ناخوشایند برای من دشوار است.
• با برنامه‌های جدید بسیار هیجان‌زده می‌شوم و سپس به‌سرعت علاقه خود را از دست می‌دهم.
• خیلی سخت است که رفتارهای خودتخریبی مانند نوشیدن، سیگارکشیدن و پرخوری را متوقف کنم.
• تمرکز در مدت‌زمان طولانی برای من دشوار است.
• اعمال من بسیار تکانشی است و اغلب اوقات پس از انجام‌دادن یک کار پشیمان می‌شوم.
• احساس می‌کنم انرژی زیادی دارم و به‌سختی می‌توانم آن را به سمت چیزی هدایت کنم.
• اغلب نمی‌توانم خودداری کنم و در نهایت نسبت به مسئله پیش‌آمده با احساساتم واکنش نشان می‌دهم.
• پس از نرسیدن به یک هدف به‌سرعت احساس ناامیدی می‌کنم و دیگر نمی‌توانم ادامه بدهم.

درمان طرحواره خویشتن داری ناکافی

برای درمان طرحواره خویشتن داری ناکافی دو راه وجود دارد. برخی از افراد تلاش می‌کنند تا ابتدا با شناخت نشانه‌های این طرحواره در خود و مطالعه همه‌جانبه، برای درمان آن اقدام کنند. این روش اگرچه مؤثر است اما اغلب اوقات مشاهده شده است که نتیجه مثبتی نداشته است. زیرا تصمیم به خوددرمانی نیز می‌تواند مانند بسیاری از تصمیم‌های دیگر این افراد باشد. ابتدا برای آن بسیار هیجان‌زده هستند اما پس از مدت کوتاهی از ادامه درمان دست می‌کشند.

علاوه بر این موضوع،  برخی از دلایل وجود چنین طرحواره ای به آسیب و توسعه‌نیافتگی قسمت‌هایی از مغز برمی‌گردد. دلایل زیستی نشان می‌دهد که  در برخی از مواقع خوردن دارو نیز می‌تواند کمک شایانی برای این افراد باشد. تمامی این موارد سبب می‌شود تا راه مؤثر برای این درمان را مراجعه به روان‌شناس بدانیم.

روانشناسانی که رویکرد آن‌ها طرحواره درمانی است می‌توانند با کمک خود افراد در نهایت به درمان این تله زندگی دست بزنند. در واقع ابتدا باید علل به‌وجودآمدن این طرحواره در دوران کودکی بررسی شود. برخی از مطالعات نشان داده که مشکلات عاطفی و استرس زیاد در دوران کودکی موجب ایجاد چنین طرحواره ای می‌شود. در نتیجه ابتدا باید وقایع مربوط به کودکی بررسی شود.

پس از شناخت کافی، طرحواره درمانگران درمان‌های اصولی و علمی را به کار می‌گیرند تا در نهایت فرد بتواند به پذیرش، بینش و درمان  دست پیدا کند. برخی از مواقع نیز لازم است تا درمان‌های روانپزشکی همراه با روان‌درمانی پیش رود تا نتیجه مؤثرتری در روند درمان به وجود بیاید.

طرحواره خویشتن داری ناکافی در زندگی

وجود طرحواره خویشتن داری ناکافی باعث می شود تا یک فرد تصمیمات مختلفی را بگیرد و به‌سرعت از آن‌ها صرف‌نظر کند. نداشتن تمرکز بالا، داشتن احساس بی‌قراری و آشفتگی، دشوار بودن تحمل احساسات ناخوشایند و … از دیگر نشانه‌های وجود تله خویشتن‌داری ناکافی است. به‌منظور درمان این طرحواره بهتر است به  کلینیک و مراکز روان‌درمانی معتبر مراجعه کنید. در مقاله بعدی در مورد طرحواره تنبیه صحبت خواهیم کرد که می توانید تست آنلاین آن را انجام داده تا متوجه شوید که آیا شما دچار این طرحواره هستید تا نه!