طرحواره وابستگی بی کفایتی (چرا اغلب برای تصمیماتم به دیگران وابسته هستم؟ )

طرحواره وابستگی چیست؟

طرحواره وابستگی بی کفایتی: زندگی ما پر از چالش‌هایی است که گاه باعث می‌شوند تا ناتوانی و بی‌کفایتی را در وجود خود احساس کنیم. در این شرایط معمولاً ناامیدی به سراغ ما می‌آید. در نهایت نیز یا راه حلی به نظر ما می‌رسد یا اینکه در اثر گذر زمان، چالش و مشکلات را می‌پذیریم.

این امر نشان می‌دهد که وجود این احساسات در تمام زندگی ما مشاهده نمی‌شود. اما برخی افراد در زندگی خود به طور مداوم درگیر این احساس بی‌کفایتی هستند.

در  شرایط احساس بی‌کفایتی نیز مدام به دیگران وابسته می‌شوند تا آن‌ها تصمیمات مهم زندگی را برایشان بگیرند. به همین منظور می‌توان گفت که این افراد دچار طرحواره وابستگی بی کفایتی هستند. در همین راستا تلاش کردیم تا در این مقاله به افرادی که دچار این طرحواره هستند، کمک کنیم. پس اگر شما هم همواره در زندگی خود دچار این احساس هستید، با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

طرحواره وابستگی بی کفایتی به انگلیسی

با جستجوی واژه می‌توانید مقالات علمی مفیدی را در مورد طرحواره وابستگی بی کفایتی در سایت‌های معتبر علمی مطالعه کنید. بهتر است برای درک بهتر، با نشانه‌های اصلی این طرحواره به تعریف آن دست بزنیم. افراد مبتلا به طرحواره وابستگی بی‌کفایتی به‌هیچ‌عنوان دوست ندارند تا از حاشیه امنی که برای خود درست کرده‌اند بیرون بیایند.

در واقع همین امر باعث می‌شود تا به طرز شدیدی در تصمیم‌گیری و انجام وظایف خود به دیگران وابسته باشند. آن‌ها مدام از دیگران راجع به تصمیمات خود و انجام آن‌ها سؤال می‌پرسند. از همین رو می‌توان حدس زد که کمبود اعتمادبه‌نفس و ترس از مستقل شدن از جمله ویژگی‌های اصلی این افراد است.

احساساتی از قبیل اضطراب، ناامیدی و سراسیمگی از بارزترین احساسات و هیجاناتی است که در زندگی خود تجربه می‌کنند. از همین رو می‌توان گفت که طرحواره وابستگی بی‌کفایتی می‌تواند با اختلالات اضطرابی مانند حملات پنیک همپوشانی داشته باشد.

همچنین می‌تواند با انواع فوبیاهای گوناگون نیز همراه باشد. متأسفانه در بسیاری از موارد در افراد دارای این طرحواره، افسردگی نیز مشاهده شده است. بد نیست در ادامه به ریشه‌هایی که منجر به ایجاد طرح‌واره وابستگی بی‌کفایتی شده‌اند اشاره کنیم.

دلایل شکل‌گیری تله وابستگی

تله وابستگی (dependency syndrome) یک شرایط روانی است که معمولا به دلیل یک یا چند عامل می تواند شکل گیری کند. برخی از دلایل شکل‌گیری تله وابستگی عبارتند از:

1. تجربه فرد از وابستگی در دوران کودکی: اگر فرد در دوران کودکی با وابستگی به شخصی مثل والدین یا مربیان مواجه شده باشد، ممکن است در آینده نیز به سمت وابستگی به دیگران جذب شود.

2. بیماری یا ناتوانی: فردی که با یک بیماری یا ناتوانی مواجه است ممکن است به دلیل نیاز به کمک دیگران، به سمت وابستگی جذب شود.

3. فشارهای اجتماعی: افرادی که در فضای کاری یا اجتماعی فشارهای بالایی را تحمل می‌کنند، ممکن است به دلیل نیاز به حمایت و کمک دیگران، به سمت وابستگی جذب شوند.

4. سابقه تجربه‌ی ناکامی: افرادی که در گذشته تجربه‌ی ناکامی داشته‌اند.

5. اضطراب و استرس: افرادی که با اضطراب و استرس روبرو هستند.

6. ناامنی در روابط: افرادی که در روابطشان ناامنی و ناراحتی دارند، ممکن است به دلیل نیاز به تأیید و عشق دیگران، به سمت وابستگی جذب شوند.

در کل، تله وابستگی یک شرایط روانی پیچیده است و دلایل آن ممکن است متعدد و متنوع باشند. برای درمان این شرایط، باید به تشخیص دقیق علت وابستگی پرداخته و با استفاده از روش‌های مختلف روانشناختی، فرد را به سمت استقلال و خودکفایی هدایت کرد.

علت ایجاد طرحواره وابستگی بی کفایتی

معمولاً روان‌شناسان دو دلیل را سبب ایجاد طرحواره وابستگی بی کفایتی در افراد می‌دانند. دلایل ایجاد این طرحواره نیز مانند بسیاری از اختلالات و تله‌های زندگی به دوران کودکی و تربیت والدین بازمی‌گردد. ما همواره تصور می‌کنیم که اگر به طور کامل مراقب کودک خود باشیم  در نهایت فرزندی سالم را تربیت کردیم.

متأسفانه باید بگوییم که حتی در مراقبت کردن از کودکان نیز اگر تعادل را برقرار نکنیم، می‌توانیم مشکلات متعددی مانند طرحواره‌های گوناگون را در آن‌ها به وجود آوریم. مراقبت کردن افراطی از کودکان به‌طوری‌که آن‌ها فرصت تجربه‌کردن مهارت‌های مختلف و تصمیم‌گیری را نداشته باشند در نهایت می‌تواند از آن‌ها بزرگسالانی بسازد که به‌شدت به دیگران وابسته هستند.

علت دیگر نیز همپوشانی زیادی با علت اول دارد. در واقع والدینی که سبک تربیتی آن‌ها مبتنی بر کنترل بیش از حد باشد نیز می‌توانند به‌تدریج بذر تله وابستگی و بی‌کفایتی را در وجود کودکان خود بکارند؛ بنابراین دقت داشته باشید که مراقبت کردن و کنترل بیش از حد نیز می‌تواند آسیب‌های فراوانی را به کودکان وارد کند.

نشانه‌های طرحواره وابستگی بی کفایتی

علائم زیادی وجود دارد که بیانگر وجود طرحواره وابستگی بی کفایتی است. اگر فکر می‌کنید بیشتر نشانه‌های زیر در شما وجود دارد می‌توان احتمال داد که دچار این طرحواره وابستگی بی کفایتی هستید. البته بهتر است که تشخیص نهایی توسط یک طرحواره درمانگر مجرب داده شود. این نشانه‌ها شامل موارد زیر است.

• نگرانی زیاد در مورد چالش‌ها و وظایف جدید باعث می‌شود تا تعلل زیادی در انجام آن‌ها داشته باشید.
• پیش از انجام هرگونه تصمیمی، به طور مداوم از دیگران مشورت می‌گیرید.
• به طور مداوم در انجام فعالیت‌ها و وظایف روزمره احساس ناتوانی می‌کنید.
• پیش از تصمیم‌گیری، به‌شدت تحت‌تأثیر نظر دیگران قرار می‌گیرید.
• هنگام تصمیم‌گیری و انجام فعالیت‌ها اضطراب و ناامیدی زیادی را تجربه می‌کنید.
• در حل مشکلات و فعالیت‌های خود مدام احساس کمبود اعتمادبه‌نفس می‌کنید.
• کنار آمدن با موقعیت‌های روزمره برایتان سخت است.
• تصمیم‌گیری برایتان سخت است.
• به قضاوت و تصمیم‌گیری‌های خود اعتماد ندارید.
• بیش از حد نگران هر مشکلی هستید.
• فکر می‌کنید هیچ کنترلی بر روی زندگی‌تان ندارید.

درمان طرحواره وابستگی بی کفایتی

باتوجه‌به نشانه‌ها اگر فکر می‌کنید که طرحواره وابستگی بی کفایتی در شما وجود دارد، توصیه می‌کنیم تا نزد یک رواندرمانگر مجرب بروید. اگرچه می‌توانید با مطالعه کتب خودشناسی تا حدی نسبت به طرحواره وجود خود بینش کسب کنید اما این امر نمی‌تواند به درمان شما منجر شود.

بینش تنها بخشی از فرایند درمان است و نمی‌تواند جایگزین درمان‌های اصولی و علمی شود. علاوه بر این، همان‌طور که در علت ایجاد طرحواره وابستگی بی کفایتی توضیح دادیم، علل ایجاد این تله به دوران کودکی بازمی‌گردد. ورود به خاطرات دوران کودکی و داشتن بینش نسبت به آن نیز تنها از راه گفتمان اصولی می‌تواند به دست بیاید.

همچنین بر اساس نکاتی که گفتیم، برخی از اختلالات اضطرابی و افسردگی ممکن است همراه با این طرحواره باشند. در نتیجه در فرایند درمان طرحواره لازم است تا برای اختلالات دیگر نیز چاره‌ای اندیشیده شود. در مواردی ممکن است درمانگر شما احتمال دهد که شما علاوه بر روان‌درمانی، نیاز به مراجعه به روانپزشک نیز دارید.

تمامی این موارد باعث می‌شود تا توصیه کنیم که برای درمان اصولی نزد یک روان‌شناس بروید. در راستای روان‌درمانی، طرحواره درمانگران تلاش می‌کنند تا با کمک خود مراجع، اعتمادبه‌نفس و شایستگی را در وجود فرد افزایش دهند. بااین‌حال ما برخی از نکاتی را که می‌تواند در راستای درمان این طرحواره کمک کند را به شما می‌گوییم.

نکات کلیدی در درمان طرحواره وابستگی بی کفایتی

1. از وظایف روزمره، مسئولیت‌ها و فعالیت‌هایی که در روز برای انجام آن‌ها به دیگران وابسته هستید، یادداشتی تهیه کنید.
2. چالش‌ها، نکاتی که دوست داشتید در خودتان تغییر دهید و مواردی را که به دلیل ترس از آنها اجتناب کرده‌اید را نیز بنویسید.
3. پس از فهرست کردن مطالب فوق، ابتدا تلاش کنید تا وظایف و مسئولیت‌ها را بدون مشورت و کمک دیگران انجام دهید. سپس به سراغ ترس‌ها و فعالیت‌ها ترس‌آور خود بروید. سعی کنید فهرست‌بندی‌تان به‌گونه‌ای باشد که ابتدا  فعالیت‌های آسان‌تر را بتوانید انجام دهید.
4. در صورت شکست خوردن باز هم به تلاش خود ادامه دهید و اجازه ندهید که مانع از ادامه فعالیتتان نشود. اگرچه پس از شکست احساساتی از قبیل ناامیدی، اضطراب و بی‌کفایتی به‌سرعت  تمام وجود شما را فرامی‌گیرد اما با مقاومت در برابر آن‌ها می‌توانید گام مثبتی را در زندگی‌تان بردارید.
5. نکات منفی زندگی‌تان که در اثر وابستگی به دیگران به وجود آمده را یادداشت کنید.
6. تکنیک‌های کاهش اضطراب و مدیتیشن را فرا بگیرید تا بتوانید در مواقع تصمیم‌گیری، اضطراب خود را کاهش دهید.

چطور می‌توان از تله وابستگی دور شد؟

دور شدن از تله وابستگی (dependency syndrome) می‌تواند یک فرایند طولانی و پیچیده باشد، اما با استفاده از روش‌های مختلف روانشناختی و تغییر الگوهای رفتاری، این امر امکان‌پذیر است.

برخی روش‌ها و تکنیک‌هایی که می‌توانند به درمان تله وابستگی کمک کنند عبارتند از:

1. مشاوره: مشاوره با یک روان‌شناس یا مشاور تحصیلی می‌تواند به شما کمک کند تا بهبود خودشناسی کنید و روابطتان را با دیگران بهبود بخشید.

2. تغییر الگوهای فکری: با تمرین تغییر الگوهای فکری، می‌توانید عادت کنید که به جای وابستگی به دیگران، به خودتان اعتماد کنید و خودتان را به عنوان یک فرد مستقل و خودکفا ببینید.

3. تمرینات نفسگیری و آرامش‌بخش: با تمرین تمرکز بر دمیدن و استفاده از تکنیک‌های نفسگیری و آرامش‌بخش، می‌توانید به کاهش اضطراب و استرس خود بپردازید.

4. تمرینات خودشناسی: با تمرین تمرکز بر خودشناسی و شناخت بهتر خودتان، می‌توانید به بهبود خودشناسی خود بپردازید و بهترین نسخه از خودتان را به نمایش بگذارید.

5. تلاش برای استقلال مالی و روابطی: با تلاش برای به دست آوردن استقلال مالی و روابطی، می‌توانید به خودتان اعتماد کنید و احساس کنید که نیازی به وابستگی به دیگران ندارید.

در کل، دور شدن از تله وابستگی می‌تواند به یک فرایند طولانی و پیچیده تبدیل شود، اما با تلاش و تمرین مستمر، می‌توانید به سمت استقلال و خودکفایی حرکت کنید و روابطتان را با دیگران بهبود بخشید.

زندگی با طرحواره وابستگی بی‌کفایتی

طرحواره وابستگی بی‌کفایتی یکی دیگر از تله‌های زندگی است که در زندگی برخی از افراد وجود دارد. افراد دارای این طرحواره نمی‌توانند به‌صورت مستقل تصمیم‌گیری کرده و فعالیت‌های روزمره را انجام دهند. همین عامل باعث می‌شود تا به‌شدت به دیگران وابسته باشند. بهترین راه درمان این طرحواره نیز مراجعه به درمانگران حاذق است. از دیگر طرحواره هایی که ممکن است افرادی به آن دچار باشند می توان به طرحواره درمانی شخصیت اجتنابی اشاره کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این طرحواره حتماً مقاله بعدی را مطاله کنید.